Nhắc đến những người phụ nữ tiêu biểu trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, không thể không kể đến Vũ Thị Thiết – nhân vật chính trong chuyện cổ tích “Người con gái Nam Xương”. Câu chuyện về bà không chỉ là một bi kịch gia đình thấm đẫm nước mắt mà còn là biểu tượng cho đức hạnh, lòng thủy chung và số phận oan nghiệt của người phụ nữ Việt Nam thời phong kiến.
1. Chuyện kể về Vũ Thị Thiết
Vũ Thị Thiết là nhân vật chính trong câu chuyện “Người con gái Nam Xương”, được ghi lại trong “Truyền kỳ mạn lục” của danh sĩ Nguyễn Dữ thời Lê sơ. Bà là một người phụ nữ hiền thục, nết na, sống ở Nam Xương (nay thuộc tỉnh Nam Định).
Bà kết duyên với Trương Sinh – một người giàu có nhưng tính tình đa nghi. Không lâu sau khi cưới, Trương Sinh phải đi lính, để lại vợ và con thơ. Trong thời gian chồng vắng nhà, Vũ Thị Thiết một mình chăm sóc mẹ chồng già yếu, dạy dỗ con thơ, thể hiện trọn đạo hiếu và nghĩa vợ chồng.
Vì thương con nhỏ thiếu tình cha, bà thường chỉ bóng mình trên vách, nói rằng đó là cha đứa trẻ. Đứa bé ngây thơ tin rằng cha mình chính là cái bóng ấy.
Ngày Trương Sinh trở về, đứa con hồn nhiên kể lại:
“Cha con trước đây chỉ đến vào ban đêm, mẹ con thường nói chuyện với cha, nhưng cha chẳng bao giờ bế con cả.”
Lời nói ngây thơ ấy đã khiến Trương Sinh sinh lòng nghi ngờ vợ mình thất tiết. Không chịu nghe lời giải thích, anh ta mắng nhiếc và đuổi vợ đi. Bị oan khuất, đau đớn tột cùng, Vũ Thị Thiết đã gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn để giữ trọn danh tiết.
Sau khi bà mất, Trương Sinh mới nhận ra sự thật nhưng đã quá muộn. Vũ Thị Thiết không còn nữa, chỉ có bóng dáng bà hiện về trên mặt nước, lời than oán vang vọng trong gió.
2. Bi kịch của người phụ nữ phong kiến
Câu chuyện về Vũ Thị Thiết là một bi kịch điển hình phản ánh thân phận mong manh và đầy bất công của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Dù sống hiếu thảo, thủy chung, Vũ Thị Thiết vẫn không thể thoát khỏi định kiến khắc nghiệt về trinh tiết và lòng trung thành của người vợ.
Số phận của bà phản ánh một thực tế đau lòng:
-
Người phụ nữ bị đối xử bất công: Dù hy sinh cả cuộc đời cho gia đình, chỉ một lời nói ngây thơ của trẻ con cũng đủ để đẩy bà vào thảm kịch.
-
Định kiến xã hội khắt khe: Trong xã hội phong kiến, danh dự của người đàn ông luôn được đặt lên hàng đầu, còn phụ nữ phải gánh chịu mọi thiệt thòi.
-
Tấm lòng chung thủy và sự bất lực trước số phận: Vũ Thị Thiết chọn cái chết để chứng minh sự trong sạch của mình, nhưng bi kịch ấy cũng thể hiện sự bất lực của người phụ nữ trước bất công.
3. Giá trị nhân văn của câu chuyện
Mặc dù là một bi kịch, câu chuyện về Văn bà Vũ Thị Thiết mang nhiều ý nghĩa sâu sắc:
-
Tố cáo chế độ phong kiến hà khắc, nơi mà phụ nữ không có tiếng nói, bị ràng buộc bởi những quy tắc bất công.
-
Tôn vinh đức hạnh của người phụ nữ Việt Nam: Dù chịu oan ức, Vũ Thị Thiết vẫn giữ trọn lòng thủy chung, hiếu nghĩa với mẹ chồng và con cái.
-
Lời cảnh tỉnh về sự ghen tuông mù quáng: Trương Sinh chính là hình ảnh tiêu biểu của những người đàn ông gia trưởng, ghen tuông vô lý, để rồi đánh mất hạnh phúc.
4. Hình tượng Vũ Thị Thiết trong văn học và văn hóa dân gian
Hình ảnh Vũ Thị Thiết đã trở thành một biểu tượng trong văn học Việt Nam. Câu chuyện của bà không chỉ xuất hiện trong “Truyền kỳ mạn lục” mà còn được kể lại trong nhiều tác phẩm văn học, sân khấu chèo, cải lương, và cả trong đời sống dân gian.
Tại Nam Định, nhân dân lập Đền Vũ Nương bên bờ sông Hoàng Giang để tưởng nhớ bà. Đến nay, đền vẫn là nơi người dân đến thắp hương, cầu mong sự công bằng và tình nghĩa vợ chồng bền chặt.
