Ở Việt Nam, dòng họ là chế xã hội quan trọng, trực tiếp góp phần tạo nên kết cấu làng một thiết xã và rộng hơn nữa là đất nước. Các dòng họ Việt Nam trưởng thành cùng đất nước, gắn liền với lịch sử hình thành, phát triển của dân tộc, luôn đồng hành cùng dân tộc trong sự nghiệp chinh phục thiên nhiên, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Hội đồng dòng họ là tổ chức tập hợp những người trong cùng một dòng họ, được coi là một loại hình tổ chức tự nguyện của dòng họ ở Việt Nam. Hội đồng dòng họ định hướng các hoạt động trong dòng họ trên cơ sở thống nhất, đồng thuận, động viên, giúp đỡ nhau trong công việc và cuộc sống, gìn giữ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dòng họ.
Hội đồng dòng họ Vũ – Võ Việt Nam đã hình thành trên căn bản triết lý ấy. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, cũng có những bước thăng trầm.
Theo sử sách để lại thì toàn bộ vùng đất phía nam sông Dương Tử (Trường Giang) là địa bàn sinh tụ của các cư dân phi Hán tộc, gọi chung là Bách Việt. Một số nhóm người Việt đã xây dựng thành quốc gia riêng như Lạc Việt, Âu Việt, Điền Việt, Mân Việt…
Vào khoảng thế kỷ thứ VIII, khi nước Âu Lạc xưa đã bị sáp nhập vào An Nam đô hộ phủ, ở vùng Mân Việt có dòng họ Vũ nổi tiếng là nhân đức, thời nào cũng có nhiều người làm thầy giáo giỏi, làm quan thanh liêm. Một trong số các vị đó là Vũ Công Huy đã từng tham gia chính sự dưới thời nhà Đường, nhưng sau đó cáo quan về quê. Trong một chuyến đi thăm thú vùng đất phía Nam, ông đã tới Hồng Châu (tỉnh Hải Dương ngày nay). Vũ Công Huy tìm thấy tại đây một gò đất có thế phong thủy phát về đường học hành và phúc đức con cháu, ông đã quyết định đưa hài cốt thân sinh là cụ Vũ Tiên Oanh về táng ở Đống Dờm. Cũng tại đây cụ đã nên duyên vợ chồng với một phụ nữ đất Hồng Châu tên là Nguyễn Thị Đức. Kết quả của cuộc hôn nhân giữa chàng trai Mân Việt tài hoa với người con gái hiền thục làng Mạn Nhuế, đất Hồng Châu là vào ngày 8 tháng Giêng năm Giáp Thân (804) bà sinh hạ được một người con trai khôi ngô có khuôn mặt toát lên vẻ thông minh khác thường được đặt tên là Vũ Hồn.
Đúng như ước nguyện của đấng sinh thành, năm 16 tuổi Vũ Hồn đã đỗ Tiến sĩ và 5 năm sau được bổ làm Thứ sử Giao Châu, đứng đầu một đơn vị hành chính bao gồm 8 huyện. Năm 841 khi Vũ Hồn mới 37 tuổi được thăng làm An Nam Kinh Lược sứ, cai quản 13 châu với 59 huyện, tương ứng với phần phía Tây Nam tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc), toàn bộ miền Bắc và miền Trung Việt Nam từ Hà Tĩnh trở ra.
Là người tài giỏi, học hành đỗ đạt, quan lộ hanh thông nhưng phẩm chất được người đời nhắc đến nhiều ở Vũ Hồn lại là đức hiếu hạnh, lòng vị tha, chỉ dạy dân chúng tận tình. Khi mới 39 tuổi Vũ Hồn đã cáo quan về dạy học. Ngài chọn đất làng Chằm Thượng, chiêu dân lập ra trang Khả Mộ (làng Mộ Trạch, xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương ngày nay).
Quang cảnh khu Mộ Cao Tổ Đống Dờm.
Sau khi qua đời (ngày 03 tháng Chạp năm 853), cụ Vũ Hồn được dân trang Khả Mộ vì cảm kích công đức đã suy tôn làm thành hoàng và được triều đình phong làm Thượng đẳng Phúc thần. Cụ Vũ Hồn được coi là Thần tổ của dòng họ Vũ – Võ Việt Nam, là thành hoàng của làng Mộ Trạch từ đó. Trải qua các triều đại xưa, Đức Thần tổ Vũ Hồn đã được các vị hoàng đế từ triều Trần đến triều Nguyễn ban tặng nhiều sắc phong tôn làm thượng đẳng thần.
Họ Vũ – Võ thực chất chỉ là hai cách đọc khác nhau của một chữ 武. Sự khác nhau này là do kỵ húy chúa Nguyễn ở phía Nam. Hơn 1.200 năm qua, dù có những bước thăng trầm nhưng lớp lớp cháu con dòng họ Vũ – Võ Việt Nam dù ở bất cứ nơi đâu vẫn nêu cao truyền thống yêu nước, thương nòi, rèn đức, luyện tài, lập nghiệp, giúp đời.
Từ làng Mộ Trạch, nơi phát tích dòng họ Vũ – Võ Việt Nam, con cháu họ Vũ – Võ đã tỏa đi khắp bốn phương. Năm 1990, một số người họ Vũ gốc ở làng Mộ Trạch đã gặp gỡ, trao đổi, cùng nhau bàn bạc và thành lập Ban Liên lạc họ Vũ Hà Nội với mục đích sưu tầm các tài liệu về làng Mộ Trạch, về Thần tổ Vũ Hồn và về “Ngũ chi – Bát phái”. Qua 5 năm (1990-1995), Ban Liên lạc họ Vũ Hà Nội đã xây dựng, tổ chức kết nối để hình thành “Ban Liên lạc họ Vũ – Võ” với sự hưởng ứng và tham gia của bà con mang họ Vũ – Võ nhiều tỉnh thành.
Lãnh đạo HĐDH Vũ – Võ Việt Nam và HĐDH Vũ – Võ các tỉnh thành về dự Lễ dâng hương tại Mộ Trạch, xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương
Cùng với sự hình thành và phát triển của Ban Liên lạc họ Vũ – Võ thì từ năm 1994 đến năm 2003, Ban Liên lạc họ Vũ – Võ một số tỉnh, thành phố cũng được thành lập. Khi đó, Ban Liên lạc họ Vũ – Võ của các tỉnh thành đề nghị phải có Ban Liên lạc chung cho cả nước. Vì vậy, ngày 14/6/2003, Ban Liên lạc họ Vũ – Võ được lấy tên là Ban Liên lạc họ Vũ – Võ Việt Nam. Đến ngày 9 tháng 9 năm 2006, Ban Liên lạc họ Vũ – Võ Việt Nam được đổi tên là Hội đồng dòng họ Vũ – Võ Việt Nam.
Bên cạnh sự phát triển Hội đồng dòng họ Vũ – Võ các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Hội đồng dòng họ hoặc Ban Liên lạc dòng họ Vũ – Võ ở nước ngoài cũng được quan tâm phát triển. Đến nay, 51 tỉnh, thành phố trong cả nước đã thành lập Hội đồng dòng họ Vũ – Võ. Cùng với đó, 5 Hội đồng và Ban Liên lạc dòng họ Vũ – Võ Việt Nam ở nước ngoài cũng được thành lập.
Hoạt động của Hội đồng dòng họ, trên nền tảng hai giá trị cốt lõi là NHÂN và TRÍ, dựa trên tinh thần tự nguyện và nguyên tắc đồng thuận. Trên tinh thần tôn trọng quyền tự chủ, tự quản của Hội đồng dòng họ các địa phương, Hội đồng dòng họ Vũ – Võ các cấp là hạt nhân, là ngọn cờ tập hợp, giữ vai trò hướng dẫn, kết nối và chỉ đạo thực hiện những mục tiêu chung để tạo nên sự thống nhất trong hành động. Dựa trên tôn chỉ, mục đích và nguyên tắc hoạt động của mình, Hội đồng dòng họ Vũ – Võ Việt Nam đã đạt được những thành tựu rất đáng phấn khởi.
Trải qua hơn 30 năm từ khi thành lập Ban Liên lạc họ Vũ Hà Nội đến nay là Hội đồng dòng họ Vũ – Võ Việt Nam, Hội đồng dòng họ Vũ – Võ Việt Nam đã có những bước tiến dài trong hoạt động, đã đạt được những thành tựu rất đáng phấn khởi, nhưng cũng trải qua nhiều bước thăng trầm. Vì vậy, hoạt động của Hội đồng dòng họ Vũ – Võ Việt Nam vẫn còn rất nhiều khó khăn, cần phải tiếp tục đổi mới.
Thiếu tướng Công an nhân dân Vũ Đình Thuật
Phó Chủ tịch Hội đồng dòng họ Vũ – Võ Việt Nam Chủ tịch Hội đồng dòng họ Vũ – Võ tỉnh Hải Dương
Trích từ: Thông tin dòng họ Vũ – Võ Việt Nam 2023
